Dalit en gehandicapt

Een dubbele beperking

Uit: India Nu 176 (nov-dec 2008)



Als Dalit of onaanraakbare is het leven in India zeker niet gemakkelijk. En al helemaal niet als je daarbij ook nog een handicap hebt. Het Differently Abled Peoples Collective probeert de positie van gehandicapte Dalits in de Indiase samenleving te verbeteren en stuit daarbij op discriminatie, gebrekkige regels, bijgeloof en vooroordelen. India Nu sprak met twee medewerkers van deze organisatie over hun werk en wat het betekent om Dalit en gehandicapt te zijn.

Dalit zijn is een handicap op zich, vindt Parvathi, coördinator bij het Differently Abled Peoples Collective in de deelstaat Andhra Pradesh (APDAPC). Parvathi is zelf Dalit en getrouwd met een ‘kaste-hindoe’. ‘Hij begrijpt het Dalit-concept niet. Hij is altijd boos op me omdat hij vindt dat ik meer zou moeten kunnen verdienen met mijn academische opleiding‘, zucht Parvathi. ‘Ik begreep zelf niet eens wat het betekent om Dalit te zijn. Als kind had ik het niet zo in de gaten. Pas later begreep ik waarom mensen mij niet wilden aanraken of zich wasten nadat ze me aangeraakt hadden.’ Parvathi vertelt over de sociale uitsluiting van Dalits, zelfs op haar opleiding, waar je eigenlijk beoordeeld zou moeten worden op je competenties. ‘Ik raakte niet bevriend met andere studenten. Het klikte gewoon niet. Qua achtergrond, qua kleding. Ik heb nooit meegedaan aan verjaardagen, bezoekjes aan restaurants of andere uitgaansgelegenheden. Er was sprake van een andere cultuur. Ik voelde me altijd toeschouwer. Zo heb ik wel mijn titel gehaald, maar tegelijkertijd heel veel gemist en weinig zelfvertrouwen opgebouwd.’ Vervolgens bepaalde Parvathi’s man dat ze in de marketingsector zou gaan werken. Dat zou goed verdienen. Zelf wilde ze liever sociaal werk doen, maar ze volgde haar man. Nu haar zelfvertrouwen met de jaren is gegroeid, is ze toch in de sociale sector gaan werken en zet ze haar negatieve ervaringen als Dalit in bij de APDAPC, ondanks weerstand van haar man. ‘Hij gedraagt zich ook zo tegen mij omdat ik een Dalit ben. Aanvankelijk dacht hij dat ik van een hogere kaste was, omdat ik een opleiding volgde. Ach, ik leef ermee, het is de normale houding tegen Dalits’, lacht Parvathi wrang.


  Rechten voor gehandicapte Dalits

Hebben Dalits het doorgaans al moeilijk genoeg, Dalits met een handicap hebben helemaal een lastige positie in de Indiase samenleving. Daarom is het Differently Abled Peoples Collective (DAPC) opgericht. Doel is gehandicapte Dalits bewust te maken van hun rechten, vooroordelen tegen gehandicapten en Dalits weg te nemen en hun positie in de samenleving te verbeteren. Dat is geen gemakkelijk taak, legt Parvathi uit. ‘Als een Dalit een kind krijgt met een handicap wordt dat vaak gezien als het lot, of Karma. In een vorig leven zal wel een zonde zijn begaan, denken de mensen dan. Deze overtuigingen zijn niet bevorderlijk om hulp te zoeken voor het kind. En het label ‘gehandicapt’ opgeplakt krijgen heeft een zeer negatieve impact op deze kinderen. In onze taal is dat label ‘Vikalangulu’, een woord met een heel negatieve lading die veel verder gaat dan het woord ‘disabled’ in het Engels. Onze organisatie heeft zich enorm ingezet om dit woord niet meer te gebruiken en te veranderen in de term ‘Prathyeka Prathibavanthulu’, wat zoveel betekent als de Engelse term ‘differently abled’.

Maar ook als mensen wel hulp willen zoeken, zijn er obstakels. Vaak kennen mensen de weg niet, zijn ze bang voor instanties, of is er gebrek aan geld. Ook discriminatie bij ziekenhuizen of dokters komt voor. ‘Niet heel direct, maar meer door geen respect te tonen, niet aardig te zijn. En ook dat werpt een barrière op voor Dalits om hulp te zoeken’, vertelt Parvathi. ‘Onze coördinatoren proberen de mensen te motiveren wel hulp te zoeken en een kind bijvoorbeeld te laten opereren. Aan de andere kant proberen we ook de gehele samenleving te doordringen van de noodzaak om specifieke aandacht te hebben voor de noden van gehandicapte Dalits. Zo zetten we in op verbreding van de Wet voor Gelijke Rechten en Kansen voor Gehandicapten. Wij willen een specifieke aanvulling voor Dalits en daarnaast meer ruimte om vernedering of geweld tegen gehandicapte Dalits aan te pakken. Ook op het gebied van zorg en onderwijs moet nog veel gebeuren. Als Dalits al medische hulp krijgen, ontvangen ze vaak onbruikbare hulpmiddelen, die zijn bedoeld voor mensen in betere omstandigheden. En onderwijzers en fysiotherapeuten weigeren vaak bij Dalits thuis te komen. Ze gaan naar kinderen uit de hoogste kasten, zelfs als ze aangesteld zijn voor Dalits. Het krijgen van onderwijs is voor gehandicapte Dalit-kinderen nog moeilijker dan voor andere Dalit-kinderen. Door hun handicap kunnen deze kinderen vaak niet reizen voor onderwijs, laat staan dat ze ooit en plek op de arbeidsmarkt veroveren, al zijn daar plekken voor Dalits gereserveerd.’ Parvathi heeft voorbeelden genoeg waarom specifieke aandacht voor gehandicapte Dalits nodig is.


  De dorpen in

Badugu Subbayamma, een andere coördinator van het APDAPC, bezoekt iedere maand 39 dorpen van het totale werkgebied van 180 dorpen in haar regio. Ze praat met de mensen, onderzoekt hun noden en helpt bij het aanvragen van hulpmiddelen of wijst ze de weg naar medische hulp. Veel mensen weten niet dat de overheid en NGO’s hulpmiddelen vaak gratis verstrekken. Ook is Subbayamma politiek actief. Ze constateerde dat de overheidsregel die bedoeld is om de samenleving gemakkelijker te laten omgaan met gehandicapten en de kans op handicaps door inteelt te verkleinen niet werkt. De regel bepaalt onder andere dat mensen die trouwen met een gehandicapte een bedrag van drieduizend roepie (45 euro) krijgen van de overheid. Maar dat gaat niet op als beiden gehandicapt zijn. Subbayamma bracht dit in de pers en hier is een actieplan uit voortgekomen om de regel te veranderen. Maar er is meer: de overheid kan vaak hulpmiddelen niet op tijd leveren of er is helemaal geen voorraad. Ook zijn er geen data of statistieken beschikbaar, waardoor het vrijwel onmogelijk is om budgetten goed te plannen en effectief in te zetten. Naast het onder de aandacht brengen van de punten waar de overheid faalt, besteedt Subbayamma veel tijd aan het wegnemen van vooroordelen over handicaps bij de Dalit-dorpelingen zelf. ‘Er was bijvoorbeeld een familie met drie kinderen die verstandelijk gehandicapt waren. Ze werden erg gediscrimineerd, ook door Dalits. Ze werden niet bij hun naam genoemd, maar bij hun handicap. Als er ruzie in het dorp was, kregen zij de schuld. De familie accepteerde het allemaal omdat ze het als hun lot zagen, als een straf. Zo worden mensen klein gehouden en dan is het moeilijk voor je rechten op te komen. Het leven kan uitzichtloos worden. Onlangs nog heeft een vader zijn gehandicapte dochter vermoord’, aldus Subbayamma. Ze ziet gelukkig verandering in de dorpen waarin ze actief is. Nu worden mensen met een handicap bijvoorbeeld wel bij naam genoemd, terwijl hun naam voorheen niet eens bekend was.

Een weerzinwekkende praktijk die Subbayamma tegenkomt in haar werk is het opzettelijk verwaarlozen van gehandicapte kinderen of het misvormen van kinderen door hun ouders om aanspraak te maken op overheidsgeld. Ook kinderen opzettelijk niet naar school laten gaan, kan geld opleveren in de vorm van leningen. Dit geld wordt vervolgens gebruikt om kinderen zonder handicap uit te huwelijken. Dat broers en zussen zonder handicap wel worden uitgehuwelijkt en de gehandicapte alleen achterblijft, is moeilijk te verwerken, helemaal als het jongere broers en zussen betreft. Subbayamma: ‘Ik ben zelf dertig jaar en heb een lichte handicap aan mijn been. Ik ben niet uitgehuwelijkt en de huwbare leeftijd van rond de achttien jaar ben ik allang gepasseerd.’ Huilend vertelt Subbayamma dat ze haar jongere broers en zussen uitgehuwelijkt zag worden, vrienden en vriendinnen een familieleven zag opbouwen, en zij bleef over. Ook haar ouders vonden het niet belangrijk om te proberen iets voor haar te regelen. Omdat ze Dalit is én gehandicapt, kan ze niet trouwen. ‘Gehandicapten uit de hoogste kasten kunnen nog wel trouwen via een bruidsschat, maar voor Dalits is dat niet weggelegd’, snikt Subbayamma. ‘Daarnaast heb ik te maken met allerlei vooroordelen. Mensen roddelen dat ik als volwassen vrouw toch mijn behoeftes wel zal hebben en zien me daarom als een onzedige vrouw.’ Dan toont Subbayamma haar doorzettingsvermogen opnieuw: ‘Juist door mijn persoonlijke ervaringen kan ik dit werk goed doen. Hier leef ik voor, om anderen in deze positie te helpen. Gehandicapte Dalits zijn dubbel getraumatiseerd en vertrouwen bijna niemand. Maar mij vertrouwen ze wel, omdat ik een van hen ben.’

Op 1 augustus 2008 vond een ernstig treinongeval plaats in Andhra Pradesh. Hierbij kwamen enkele stafleden van de APDAPC om het leven. Subbayamma raakte gewond.

xxx


terug
Dalits
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 28 januari 2009