Laatste nieuws (23-6-2004): Moet Coca Cola fabriek sluiten?
terug
Uit: India Nu 147 (jan-feb 2004)



Strijd om water

Coca Cola delft onderspit tegen dorpsraad van Perumatty



Bijeenkomst dorpsraad en delegatie Coca Cola op 17 november
(foto: Anil Kumar)
Coca Cola ligt zwaar onder vuur in India. Evenals Pepsi wordt het bedrijf ervan beschuldigd dat zijn frisdranken gevaarlijke hoeveelheden pesticiden bevatten (zie www.cseindia.org). Daarover buigt zich na veel negatieve publiciteit inmiddels een nationale parlementaire commissie. Maar Coca Cola heeft er nog een fors probleem bij. In diverse deelstaten, maar vooral in de deelstaat Kerala, wordt de colafabrikant verweten dat het de watervoorziening van duizenden dorpsbewoners bedreigt. Goliath Coke dreigt het onderspit te delven tegen David: de panchayat (dorpsraad) van Perumatty.

Op 16 december 2003 boekten bewoners van tribale gebieden in en rond het dorp Plachimada in Kerala's Palakkad district een belangrijke overwinning op Coca Cola. Het Hooggerechtshof van Kerala oordeelde op die dag dat Hindustan Coca Cola Beverages Private Limited naar andere waterbronnen moet zoeken voor haar frisdrankfabriek in Plachimada. Coca Cola werd alleen toegestaan om evenveel water te gebruiken als een boer met 34 acres (14 hectare) land, de hoeveelheid land die Coke in Plachimada bezit. Hoeveel dat precies is moet de Perumatty Grama Panchayat, waaronder van Plachimada valt, samen gaan bepalen met het departement voor grondwater. Maar het is wel duidelijk dat het slechts om een fractie gaat van de 1,5 miljoen liter water per dag die Coca Cola tijdens piekproductie nodig heeft. De dorpsraad moet er ook op toezien dat de beslissing van het Hof binnen een maand wordt uitgevoerd.


Recht op water

De uitspraak van het Hooggerechtshof is voorlopig de laatste 'slag' in een reeks 'gevechten' die de bewoners en de dorpsraad van Plachimada al bijna twee jaar voeren tegen Coca Cola én tegen de regering van Kerala zelf. Het Keralese rechtssysteem op z'n best dus, maar wat ging eraan vooraf en welke belangen zijn in het geding?
De Indiase Grondwet stelt de regeringen van de deelstaten in de gelegenheid om een groot aantal overheidsbeslissingen verregaand te decentraliseren naar dorpen en (sub)districten. De regering van Kerala heeft dat ook gedaan. Zo heeft de dorpsraad een bepalende stem als het bijvoorbeeld gaat om drinkwatervoorziening, het waterbeheer als geheel, gezondheidszorg en de vergunningen die daaruit voortvloeien. Daarom was het de gemeenteraad van Perumatty die in januari 2000 aan Coca Cola een vergunning gaf voor haar frisdrankfabriek in het dorp Plachimada. Coca Cola bottelt daar niet alleen het product met de eigen merknaam maar ook andere bekende Indiase frisdrankmerken als Thumbs Up, Limca, Fanta, Sprite en Maaza. Het dorp was aanvankelijk verheugd over de komst van Coca Cola. De werkgelegenheid nam toe want Coca Cola nam 150 permanente en 250 tijdelijke (contract)arbeiders in dienst. Voor de dorpsraad was Coca Cola een belangrijke bron van inkomsten want jaarlijks kwam zo'n €13.000 uit diverse belastingen binnen.


Daling waterstand

Begin 2002 begon de lokale bevolking te merken dat er iets mis was. Er kwamen steeds meer klachten bij de dorpsraad binnen over de verslechtering van de waterkwaliteit rond de fabriek. De smaak van het water veranderde en de dorpsbewoners constateerden een sterke daling van de waterstand. 'Rijst gekookt in bronwater dat eerst kristalhelder

Ingang Coca Cola fabriek in Plachimada
(foto: Anil Kumar)
en drinkbaar was, wordt nu binnen een paar uur onbruikbaar` meldde Rajamma, een bewoner van het gebied waar vooral inheemse volken (tribalen) wonen. Een plotselinge daling in de opbrengst van oogsten was voor veel bewoners van gebied het definitieve bewijs dat de colafabriek de oorzaak van alle problemen was. Er kwam steeds meer protest tegen de colafabriek. Op 22 april 2002 leidde dit tot een 'picket line' bij de fabriek. Sindsdien is het niet meer rustig geweest in Plachimada. Tegenstanders van de Coca Cola begonnen op die dag aan een permanente protestdemonstratie tegenover de fabriek. Op 17 november 2003 duurde hun protest al 575 dagen. Werknemers van Coke, vanzelfsprekend bang hun baan te verliezen, kampeerden op diezelfde dag al 188 dagen bij het kantoor van de dorpsraad met het pleidooi om de fabriek open te houden.


Dorpsraad versus Coke

Zeventien november 2003 was een bijzondere dag voor de dorpsraad van Perumatty. Op die dag moest Coca Cola op last van het Hooggerechtshof - voor de tweede keer - verplicht verschijnen voor de leden van de dorpsraad om een groot aantal vragen te beantwoorden. Aan die beslissing was een moeizame juridische strijd en forse druk van zowel het bedrijf als de overheid vooraf gegaan. Al op 7 april 2003 had de raad besloten om de vergunning aan Coca Cola, die op 31 maart afliep, niet te verlengen. De dorpsraad was tot de conclusie gekomen dat de Colafabriek tot een tekort aan goed drinkwater leidde door een overmatig gebruik én verontreiniging van het lokaal beschikbare grondwater.
Coke diende tegen die beslissing een bezwaarschrift in bij het Hooggerechtshof van Kerala. Het Hof bepaalde dat het bedrijf zich bij de dorpsraad moest melden voor een hoorzitting om haar argumenten te presenteren. Na die hoorzitting was de dorpsraad echter niet overtuigd en besloot bij haar oorspronkelijke vergunningstop te blijven. Het Hof adviseerde Coca Cola tevens om in beroep te gaan bij het departement van de deelstaat voor lokaal zelfbestuur. Na beide partijen te hebben gehoord kreeg Coca Cola van het departement 'gelijk' met als argument dat de bevindingen van de dorpsraad niet wetenschappelijk genoeg gefundeerd waren. De dorpsraad kreeg opdracht om samen met overheidsexperts nader onderzoek te doen en de vergunning aan Coke werd verlengd. Minister voor lokaal zelfbestuur Abdulla liet blijken dat ook andere argumenten meespeelden: 'We hebben bedrijven en werkgelegenheid nodig voor de welvaart van de hele samenleving'. Diverse overheidsdiensten zoals de milieucontroledienst en het departement voor grondwater hielden zich op de vlakte. Interne gegevens van het departement voor grondwater laten echter zien dat het waterpeil van 11 van de 19 putten in Plachimada fors is gezakt was. Ook is de hoeveelheid opgeloste vaste stoffen in het water - waaronder chloride en fluoride - tot een zodanig peil gestegen dat de waterkwaliteit - volgens een anonieme ambtenaar van het departement - 'verdacht' is.


Coke op het matje

De dorpsraad van Perumatty kwam onmiddellijk in actie en vocht de beslissing van haar 'eigen' departement voor zelfbestuur op principiële gronden aan bij - opnieuw - het Hooggerechtshof. Volgens de dorpsraad heeft de regering geen recht om te interveniëren in kwesties die volgens de wet onder de competentie van het lokale zelfbestuur vallen. Een van de belangrijkste taken van een dorpsraad is het zorgen voor voldoende en schoon drinkwater en dat is in de huidige situatie niet mogelijk, zo concludeerde de dorpsraad op basis van eigen onderzoek en dat van derden. Verder moet niet het lokale zelfbestuur, maar het bedrijf zelf bewijzen dat er geen probleem is. Om Coke daarbij een handje te helpen stelde de dorpsraad een groot aantal vragen en vroeg het bedrijf deze - met ondersteunende documenten - te beantwoorden tijdens een bijeenkomst van de raad. Coke schakelde nu het Hooggerechtshof in om dat te voorkomen, maar kreeg meteen een afwijzende reactie.
En zo verschenen drie vertegenwoordigers van Coca Cola en een advocaat op 17 november voor dertien leden van de dorpsraad van Perumatty. In

Varanasi, december 2000
(foto: Henk Braam/Hollandse Hoogte)
plaats van op de vragen in te gaan en documenten mee te brengen, presenteerde Coca Cola haar eigen lijst met wensen. Ze wilden nieuw onderzoek en meer details over de klachten die genoemd worden in de stukken van de dorpsraad. 'Aangezien wij de vergunning verstrekken hebben we alle recht om het bedrijf om relevante informatie te vragen' meent A. Krishnan, president van de Perumatty panchayat. De dorpsraad blijft dan ook bij haar standpunt en wil meer informatie van Coca Cola zelf.


Protest verspreidt zich

De recente beslissing van het Keralese Hooggerechtshof van 16 december dat Coca Cola geen overmatig gebruik mag maken van de schaarse watervoorraad in Plachimada, zal ongetwijfeld weer tot nieuwe juridische stappen van Coca Cola en wellicht van de overheid leiden. Het gaat tenslotte om de maatschappelijk en politiek uiterst belangrijke vraag wie de zeggenschap over de watervoorraad heeft en waarvoor deze gebruikt wordt. In de buurt van Mumbai (deelstaat Maharashtha) en Varanasi (deelstaat Uttar Pradesh) zijn, mede om deze reden, de afgelopen tijd ook protestbewegingen tegen Coca Cola van de grond gekomen. In de deelstaat Tamil Nadu is al verzet ontstaan vóórdat er een Coca Cola fabriek komt, opnieuw vanwege het verwachte gebruik van schaars grondwater. Het is daarom niet moeilijk te voorspellen dat na een publicitair en politiek 'aantrekkelijk doelwit' als Coca Cola, ook andere bedrijven en de overheid zelf steeds meer de druk zullen voelen van de strijd om het schaarse water.

Gerard Oonk
Coördinator Landelijke India Werkgroep


Dit artikel is grotendeels gebaseerd op het artikel 'Calling the shots - Cola major gets a taste of panchayat power in Kerala', verschenen in Down to Earth, 15 december 2003. Zie voor meer informatie ook www.corpwatchindia.org.


terug
begin document
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 25 juni 2004