Scheuren in het hindoefront

Nieuwe incidenten in Ayodhya-kwestie zaaien verdeeldheid

In 1989 riep Advani, leider van de extreem rechtse BJP, hindoes op een mars naar de omstreden moskee in Ayodhya te ondernemen. Velen gaven gehoor aan de oproep en zoals bekend ontaardde dit in een enorm bloedbad (zie India Nu, nr. 71). Door deze radicale opstelling koos de BJP heel duidelijk voor de standpunten van de fundamentalistische hindoe-bewegingen Vishwa Hindu Parishad (VHP) en Bajrang Dal (BD). Het front sloot zich. Door de opstelling van de BJP werd de gevoelige religieuze kwestie extreem gepolitiseerd. Het legde de partij geen windeieren. Bij de parlementsverkiezingen van voorjaar 1990 kwam de BJP als grote winnaar uit de bus in een achttal deelstaten. De partij regeert momenteel in vier deelstaten, waaronder Uttar Pradesh waarin Ayodhya ligt. De BJP had zich echter wel verplicht dat de tempel er zou komen, zowel aan haar electoraat als aan VHP en BD. En dat terwijl het heel goed mogelijk was dat dit niet op legale wijze gerealiseerd zou kunnen worden. Een onderzoek zou moeten uitwijzen of de moskee inderdaad was gebouwd op de plaats waar vroeger de bewuste Rama-tempel had gestaan.

Een lastig parket

Partizanen oppositie-politiek voeren door gevoelige religieuze en culturele sentimenten uit te buiten is één. Als een grote partij regeren, ingebed in de democratische en juridische spelregels, is iets heel anders. Kalyan Singh zit in een moeilijke situatie. Van rechtswege kan hij niet zomaar de moskee afbreken; sterker nog, hij heeft ook publiekelijk beloofd de moskee te beschermen. Schending van deze belofte zal zeker een vreselijke bloedbad tot gevolg hebben, waarvoor hij de politieke verantwoording onmogelijk op zich kan nemen. Aan de andere kant neemt het ongeduld van de fanatieke hindoes met de dag toe. De 'soldaten' van de VHP en BD zijn steeds moeilijker in de hand te houden. Een van de VHP leiders, Mahant Paramhans, claimt dat de incidenten niet nodig waren. Men zou alleen maar vlaggen hebben willen planten. Dat mag waar zijn voor de eerste incidenten, maar zeker niet voor daaropvolgende. Om de gemoederen te bedaren - en om de zaak op de lange baan te schuiven - kondigde Singh onlangs aan dat zijn regering ruim 11000 vierkante meter grond van het omstreden complex zal verwerven. Zijn regering heeft nog geen enkele stap gedaan en deze maatregel van Singh is duidelijk bedoeld om de critici te sussen. Het resultaat is vooralsnog niet geruststellend. Integendeel, als tegenzet betraden kort daarop de nationale leider van de BD, de leider van de VHP en het parlementslid van de BJP uit Faizabad demonstratief het complex en brachten een aantal vernielingen aan. Ze beweren dat de regering het land zal verwerven om alle belemmeringen voor de bouw van een tempel uit de weg te ruimen. Dus waarom niet meteen actie ondernemen?

Gematigden versus radicalen

Aldus zijn de tegenstellingen niet langer meer een zaak van verantwoordelijke prominenten en radicale elementen uit 'de basis'. De tegenstellingen zijn ook binnen de top van de Hindutva-beweging duidelijk. In grote lijnen is er sprake van een verwijdering tussen BJP enerzijds en VHP en BD anderzijds. De 'gematigde' BJP top die van mening is dat ze moet handelen als een politieke partij met haar (juridische) verantwoordelijkheden en de radicale BD en VHP die realisering van hun doeleinden boven alles stellen - in concreto de bouw van de Rama-tempel in Ayodhya. Maar ook binnen de verschillende poten van de Hindutva-beweging zijn er dezelfde verschillen. Naast 'gematigde' BJP-ers zijn er ook radicalen en evenzo zijn er ook 'gematigde' BD-ers en VHP-ers. Kortom het front scheurt uiteen in verschillende facties. De standpunten liggen dermate ver uiteen dat het onwaarschijnlijk is dat de scheuren gelijmd kunnen worden, ook al heeft de bemiddelaar nog zoveel charisma.

Wrange vruchten

De ironie van deze hele kwestie is dat Ayodhya zorgde dat de positie van de Hindutva-beweging opeens veel sterker werd en de BJP regeringsmacht verwierf, maar nu verantwoordelijk is voor de desintegratie van het front. De dieperliggende oorzaak is natuurlijk dat de BJP een omhooggevallen partij is. Een radicale politieke organisatie die het vooral moest hebben van de gevoelig liggende religieuze kwestie rond de bouw van de tempel in Ayodhya, die religie politiseerde en inspeelde op gevoelens van haat en ontevredenheid die in een multi-religieuze en culturele samenleving als in India niet ver te zoeken zijn. Op andere gebieden was er zoiets als een 'ideeën-vacuüm', een weinig uitgediept programma en weinig visie op te voeren beleid. Nu de partij regeringsverantwoordelijkheid heeft, wreekt zich dit gebrek. De vruchten van de vroegere politiek van de BJP als oppositiepartij zouden uiteindelijk wel eens heel wrang kunnen blijken.
Maar, ook al valt het front en misschien zelfs de BJP uiteen, de kwestie Ayodhya zal blijven, het is misschien wel dé 'ever continuing story' van India. Het blijft een enorme bron van electoraal gewin. Maar wel een bron waaraan je lelijk je handen kunt branden. Zouden ze ervan leren?