Al jarenlang wordt bijna
dagelijks in de Indiase media
melding gemaakt van
verkrachtingen van vrouwen.
Soms leidt deze berichtgeving
tot verontwaardiging
en protest, maar
meestal waait het snel
weer over. Met de recente
groepsverkrachting van een
studente in Delhi is daar
prompt verandering in gekomen.
Net als in India was de groepsverkrachting
en de nasleep ervan ook
in Nederland en de rest van de wereld een
hot en breed uitgemeten nieuwsitem. India,
de laatste tijd vooral in beeld vanwege de
goede economische prestaties terwijl een
groot deel van de wereld in financiële crises
verkeert, is ineens haar onschuld verloren.
Want met de groepsverkrachting, die uiteindelijk
leidde tot de dood van het slachtoffer,
is de focus niet alleen komen te liggen op
dit soort gruweldaden binnen India, maar
ook op de kwetsbare positie van de vrouw in
India, door velen gezien als de oorzaak voor
het vele geweld tegen vrouwen.
Ontvoerd, verkracht en vermoord
In de avond van 16 december 2012 kwamen
in het zuiden van Delhi een 23-jarige studente
en haar vriend van de film. Om half tien stapten
zij op een bus waarvan zij dachten dat die
hen naar huis zou brengen. De bus werd echter
bemand door een groep van vijf mannen en
een minderjarige met heel andere intenties.
Het tweetal werd door hen ernstig mishandeld
en de vrouw werd bruut verkracht. Daarna
werden ze uit de bus gegooid, waarop de buschauffeur
nog geprobeerd heeft over hen heen
te rijden. Volgens verklaringen hebben ze, hevig
bloedend en van hun kleren ontdaan, bijna
een half uur op straat gelegen voordat iemand
Verkrachtingen India in cijfers
In 2011 werden in India 24.000 aangiftes van verkrachting gedaan, ruim negen procent
meer dan het jaar daarvoor. Het werkelijke aantal verkrachtingen is nog vele malen hoger,
omdat veel vrouwen geen aangifte durven te doen, of geen vertrouwen hebben in de juridische
afwikkeling van hun zaak. Meer dan de helft (54,7 procent) van de slachtoffers
is tussen de achttien en dertig jaar oud. Volgens politiestatistieken zijn in 94 procent
van de gevallen de daders bekenden van het slachtoffer. Een derde betreft buren en vaak
zijn ouders en andere familieleden erbij betrokken. In Delhi, inmiddels de ‘verkrachtingshoofdstad’
van India genoemd, vond 17 procent van de geregistreerde verkrachtingen
plaats. Deze relatief hoge aantallen voor Delhi hangen samen met de sterk patriarchale
cultuur in het noorden van India en de groeiende mogelijkheden voor vrouwen hun traditionele
rol te ontstijgen. Van de 635 verkrachtingszaken die in 2012 in Delhi voor de
rechter kwamen, werd in slechts één geval de dader veroordeeld.
|
|
hen ook maar te hulp schoot. De studente, die
zowel in- als uitwendig zwaar was toegetakeld,
overleed dertien dagen later in een ziekenhuis
in Singapore. De daders, waaronder de buschauffeur
en zijn broer, zouden van tevoren
een plan hebben gesmeed een vrouw te zoeken
om haar te misbruiken en te vermoorden. Allen zitten in afwachting van de rechtszaak,
met als aanklacht ontvoering, verkrachting
en moord, in voorarrest.
Verontwaardiging
In India werd furieus gereageerd toen het
nieuws over de verkrachting en uiteindelijk de
dood van het slachtoffer naar buiten kwam.
Tienduizenden mensen gingen in Delhi en
andere grote steden de straat op uit protest
en medeleven. Het harde optreden van de
politie tegen de demonstranten wakkerde
de gevoelens van onrecht alleen maar aan.
In reacties vanuit de politiek werd bij monde
van Delhi’s hoogste minister Sheila Dikshit
diezelfde politie, vaak afwezig, wegkijkend
of zelfs betrokken bij geweldsdelicten tegen
vrouwen, tot verantwoording geroepen. Het
parlement liet weten dat de daders streng
gestraft moeten worden en de oppositie eiste
dat de verkrachters de doodstraf krijgen. Pas
na acht dagen kwam premier Manmohan
Singh met een eerste officiële reactie. Hij benadrukte
dat er alles aan wordt gedaan om de
veiligheid van vrouwen in India te garanderen
en dat hij als vader van drie dochters net als
iedereen meeleeft. Bollywood-legende Amithab
Bachchan vroeg zich via Twitter openlijk
af hoe het kan dat in een land waar ‘godinnen
worden aanbeden, vrouwen en meisjes zo
slecht behandeld worden’.
Ook internationaal waren de verontwaardigde
reacties niet van de lucht. Het VN-instituut
voor gendergelijkheid en empowerment
van vrouwen riep de Indiase overheid en de regering van Delhi op ‘er alles aan te doen
Protestmars in Delhi (foto: Ramesh Lalwani) |
|
om radicale hervormingen door te voeren,
gerechtigheid te waarborgen en publieke
diensten te organiseren die het leven van
vrouwen in India veiliger maken’. Er werden
demonstraties gehouden in India’s buurlanden
Bangladesh, Nepal, Pakistan en Sri
Lanka. In Nederland werd door de Indiase
ambassade in Den Haag een protestmars georganiseerd.
Eigen schuld
Toch waren er naast de verbolgen reacties
ook andere geluiden in India te horen. Vele
politici en andere publieke figuren suggereerden dat de vrouw het aan zichzelf te wijten
zou hebben dat zij slachtoffer werd van
de verkrachting. Spiritueel leider Asaram
Bapu stelde zelfs dat zij net zo schuldig was
aan de verkrachting als de daders: ‘Als ze de
daders als haar broers had bejegend en hen
had gesmeekt te stoppen, dan zou zij haar
waardigheid en leven hebben behouden.’
De advocaat van de verdachten zegt dat het
slachtoffer de verkrachting wel aan zichzelf
te wijten moet hebben omdat hij nooit
eerder heeft gehoord dat een respectabele
vrouw werd verkracht. Daarmee suggereert
hij dat het normaal is dat ‘onbehoorlijke
vrouwen’ - zoals hij het slachtoffer met een
omgekeerde redenering bestempelt - wél
verkracht worden. Deze meningen worden
ook breed ondersteund door de gewone man
op straat of op het platteland. Ram Kishen,
een boer uit de deelstaat Rajasthan: ‘Natuurlijk
zijn meisjes als enige verantwoordelijk
voor de verkrachtingen die plaatsvinden. We
moeten ze trouwen als ze vijftien zijn. Waarom
zou een meisje ongetrouwd blijven als
ze al ver in de twintig is? Meisjes in de grote
stad krijgen teveel vrijheid. Hen wordt toegestaan
‘s avonds met een vriendje de straat
op te gaan. Wat verwacht je dan in zo’n situatie?
Waarom was het meisje in Delhi op dat
tijdstip nog buiten? En ik heb gehoord dat
het stel in de bus ook nog begon te kussen.
Waarom zou je zoiets doen in een publieke
ruimte? Het is daarom niet de fout van de
mannen die haar verkrachtten.’
Wurggreep
Deze reacties zijn tekenend voor het beeld
van vrouwen dat het overgrote deel van de
Indiase mannen erop na houdt. Daarmee is
het een van de belangrijkste oorzaken van
geweld tegen vrouwen in India’s steden.
Want steeds meer vrouwen laten zich niet
meer in het traditionele keurslijf van de onderdanige
vrouw duwen. Stedelijk India verandert
in rap tempo en de stadse vrouw gedraagt
zich moderner. Vrouwen kiezen niet
langer vanzelfsprekend voor de rol van huismoeder.
Zij willen een carrière en worden meer en meer onderdeel van het publieke leven.
Die positie en het veranderende rollenpatroon
tussen mannen en vrouwen richting
meer gelijkwaardigheid zorgt voor frictie.
Dagblad The Times of India: ‘Wij Indiërs zijn
er gewoonweg niet aan gewend dat mensen
gelijk zijn - zwart versus blank, Mongoloïde
Naar aanleiding van de groepsverkrachting in Delhi
vervingen social media-gebruikers in India uit protest
hun profielfoto's door een zwarte stip. |
|
versus Arisch, ‘spleetogen’ versus ronde
ogen. Al deze scheidslijnen zijn zo goed als
geïnternaliseerd, en in sommige gevallen
zelfs geïnstitutionaliseerd. Natuurlijk blijft
de scheiding tussen mannen en vrouwen het
grootst van allemaal. Het houdt onze geest
in een wurggreep.’
Verbod op T-shirts
Door deze nationale mindset - ook vrouwen
hebben vaak niets anders geleerd dan dat zij
minderwaardig zijn aan mannen - wordt het
geweld tegen vrouwen gebagatelliseerd en
goedgepraat, en worden gedrag en uiterlijk
die niet stroken met de traditionele rol van
de vrouw afgekeurd. Laat op straat zijn, intiem
contact in de publieke ruimte, het dragen
van westerse kleding - door veel mannen
wordt het gezien als een uitnodiging om suggezich
aan een vrouw te vergrijpen. ‘Vrouwenkleding
lijkt wel ons grootste binnenlandse
veiligheidsrisico’, was in de Indiase media
te lezen. Oplossingen worden daarom veelal
niet gezocht in aanpassing van het gedrag
van mannen, maar in het beperken van de
vrijheid van vrouwen. Sommige dorpen hebben
meisjes nu verboden T-shirts te dragen,
mobiele telefoons en social media te gebruiken,
of naar feestjes met een dj te gaan. Op
andere plekken wordt geopperd de huwbare
leeftijd van meisjes weer drastisch te verlagen
(zie ook 'Nieuws in het Kort' in India Nu
200). Ook zouden de tv en de filmindustrie
aan banden gelegd moeten worden vanwege
de vulgaire weergave van de vrouw en
de slechte invloed die daarvan uitgaat. In al
deze schijnoplossingen voor het geweld tegen vrouwen wordt eraan voorbijgegaan dat
er drastisch iets moet gebeuren aan de houding
ten opzichte van vrouwen in India en dat
mannen zich dienen te beheersen. Zolang zij
dat niet kunnen, moet hun gedrag door de autoriteiten
worden gecorrigeerd.
Dalits blijven buiten beschouwing
Dat de recente groepsverkrachting van een 23-jarige studente voor zoveel opschudding
heeft gezorgd is opvallend. De details van het misdrijf die naar buiten kwamen zijn
gruwelijk, maar eerdere berichtgeving in de media over andere verschrikkelijke (groeps)verkrachtingen, soms van jonge kinderen, zorgde niet voor zo veel opschudding onder
de Indiase bevolking. In de meeste gevallen gaat het daarbij om meisjes en vrouwen uit
de laagste kasten, of om kasteloze Dalits, terwijl de daders uit hogere kasten komen.
Verkrachting wordt bij deze meisjes en vrouwen vaak doelbewust ingezet als een wapen
van onderdrukking, een methode om de feodale kastenstructuren in stand te houden.
Bij de groepsverkrachting van de studente in Delhi, hard bezig de arme achtergrond van
haar ouders - migranten die op zoek naar een beter leven naar de stad kwamen - achter
zich te laten en te stijgen op de sociale en economische ladder, lijken dit soort politieke
en machtsmotieven niet te spelen. ‘Wellicht maakte dat het gemakkelijker voor mensen
om met zo veel afschuw en verontwaardiging te reageren’, aldus schrijfster en scoiaalactiviste
Arundhati Roy. De massale protesten - voornamelijk bijgewoond door mensen
uit India’s middenklasse - bevestigen hiermee datgene waar men zich zo over opwindt:
dat niet iedereen - zoals mensen uit de laagste kasten en dalits - gelijkwaardig wordt
behandeld. |
|
Politie en justitie
En daar ligt een belangrijk ander deel van
de verklaring voor het veel voorkomende geweld
tegen vrouwen in India. Je komt er als
man vaak ongestraft vanaf. Als vrouwen al
aangifte durven te doen van verkrachting,
is de kans zeer klein dat de dader ooit wordt
gepakt, laat staan berecht. Daarbij lopen zij
bij de politie - een waar mannenbolwerk met
zeer conservatieve opvattingen - de kans opnieuw
slachtoffer te worden van vernedering
en verkrachting. De Indiase overheid, die kenbaar
heeft gemaakt het seksueel geweld met
inherent vuist te willen bestrijden, lijkt daarvan
doordrongen en neemt maatregelen. Zo
moeten in Delhi 2.500 extra politievrouwen
aan de slag gaan, zijn er vijf snelrechtbanken
ingesteld voor verkrachting en andere zaken
met betrekking tot seksueel geweld en zijn tal
van commissies in het leven geroepen om de
overheid te adviseren. In het meest recente
rapport van de juridische commissie Verma
worden de volgende aanbevelingen gedaan:
langere gevangenisstraffen voor (groeps)verkrachting (niet de doodstraf zoals geëist
door veel Indiërs), verkrachting binnen het
huwelijk wordt ook strafbaar als het slachtoffer
boven de vijftien is, leidinggevenden in het
politiekorps worden verantwoordelijk voor
seksuele misdrijven gepleegd door hun eigen
personeel, daders met een publieke functie
krijgen eerder levenslang, en aanranding en
seksuele intimidatie worden strenger bestraft.
Ook als deze voorstellen worden uitgevoerd,
hangt de effectiviteit van het afschrikeffect
van de maatregelen af van handhaving door
de politie. Want zolang de Indiase man, waaronder
agenten, vrouwen als minderwaardig
ziet, zullen vrouwen ten prooi blijven vallen
aan intimidatie en geweld door de andere sekse
en zullen mannen niet tot verantwoording
worden geroepen. Ook na de verkrachting
van de 23-jarige studente wordt in de Indiase
media nog dagelijks bericht over andere gruwelijke
verkrachtingen. Wetten zijn snel door
te voeren, maar het veranderen van sociale
verhoudingen duurt lang.