India in de ban van verkrachting

Kwetsbare positie van de vrouw staat ter discussie



Studenten protesteren in Delhi (foto: Nilanjana Roy)


Al jarenlang wordt bijna dagelijks in de Indiase media melding gemaakt van verkrachtingen van vrouwen. Soms leidt deze berichtgeving tot verontwaardiging en protest, maar meestal waait het snel weer over. Met de recente groepsverkrachting van een studente in Delhi is daar prompt verandering in gekomen.

Net als in India was de groepsverkrachting en de nasleep ervan ook in Nederland en de rest van de wereld een hot en breed uitgemeten nieuwsitem. India, de laatste tijd vooral in beeld vanwege de goede economische prestaties terwijl een groot deel van de wereld in financiële crises verkeert, is ineens haar onschuld verloren. Want met de groepsverkrachting, die uiteindelijk leidde tot de dood van het slachtoffer, is de focus niet alleen komen te liggen op dit soort gruweldaden binnen India, maar ook op de kwetsbare positie van de vrouw in India, door velen gezien als de oorzaak voor het vele geweld tegen vrouwen.

Ontvoerd, verkracht en vermoord
In de avond van 16 december 2012 kwamen in het zuiden van Delhi een 23-jarige studente en haar vriend van de film. Om half tien stapten zij op een bus waarvan zij dachten dat die hen naar huis zou brengen. De bus werd echter bemand door een groep van vijf mannen en een minderjarige met heel andere intenties. Het tweetal werd door hen ernstig mishandeld en de vrouw werd bruut verkracht. Daarna werden ze uit de bus gegooid, waarop de buschauffeur nog geprobeerd heeft over hen heen te rijden. Volgens verklaringen hebben ze, hevig bloedend en van hun kleren ontdaan, bijna een half uur op straat gelegen voordat iemand
Verkrachtingen India in cijfers

In 2011 werden in India 24.000 aangiftes van verkrachting gedaan, ruim negen procent meer dan het jaar daarvoor. Het werkelijke aantal verkrachtingen is nog vele malen hoger, omdat veel vrouwen geen aangifte durven te doen, of geen vertrouwen hebben in de juridische afwikkeling van hun zaak. Meer dan de helft (54,7 procent) van de slachtoffers is tussen de achttien en dertig jaar oud. Volgens politiestatistieken zijn in 94 procent van de gevallen de daders bekenden van het slachtoffer. Een derde betreft buren en vaak zijn ouders en andere familieleden erbij betrokken. In Delhi, inmiddels de ‘verkrachtingshoofdstad’ van India genoemd, vond 17 procent van de geregistreerde verkrachtingen plaats. Deze relatief hoge aantallen voor Delhi hangen samen met de sterk patriarchale cultuur in het noorden van India en de groeiende mogelijkheden voor vrouwen hun traditionele rol te ontstijgen. Van de 635 verkrachtingszaken die in 2012 in Delhi voor de rechter kwamen, werd in slechts één geval de dader veroordeeld.

hen ook maar te hulp schoot. De studente, die zowel in- als uitwendig zwaar was toegetakeld, overleed dertien dagen later in een ziekenhuis in Singapore. De daders, waaronder de buschauffeur en zijn broer, zouden van tevoren een plan hebben gesmeed een vrouw te zoeken om haar te misbruiken en te vermoorden. Allen zitten in afwachting van de rechtszaak, met als aanklacht ontvoering, verkrachting en moord, in voorarrest.

Verontwaardiging
In India werd furieus gereageerd toen het nieuws over de verkrachting en uiteindelijk de dood van het slachtoffer naar buiten kwam. Tienduizenden mensen gingen in Delhi en andere grote steden de straat op uit protest en medeleven. Het harde optreden van de politie tegen de demonstranten wakkerde de gevoelens van onrecht alleen maar aan. In reacties vanuit de politiek werd bij monde van Delhi’s hoogste minister Sheila Dikshit diezelfde politie, vaak afwezig, wegkijkend of zelfs betrokken bij geweldsdelicten tegen vrouwen, tot verantwoording geroepen. Het parlement liet weten dat de daders streng gestraft moeten worden en de oppositie eiste dat de verkrachters de doodstraf krijgen. Pas na acht dagen kwam premier Manmohan Singh met een eerste officiële reactie. Hij benadrukte dat er alles aan wordt gedaan om de veiligheid van vrouwen in India te garanderen en dat hij als vader van drie dochters net als iedereen meeleeft. Bollywood-legende Amithab Bachchan vroeg zich via Twitter openlijk af hoe het kan dat in een land waar ‘godinnen worden aanbeden, vrouwen en meisjes zo slecht behandeld worden’.
Ook internationaal waren de verontwaardigde reacties niet van de lucht. Het VN-instituut voor gendergelijkheid en empowerment van vrouwen riep de Indiase overheid en de regering van Delhi op ‘er alles aan te doen

Protestmars in Delhi (foto: Ramesh Lalwani)
om radicale hervormingen door te voeren, gerechtigheid te waarborgen en publieke diensten te organiseren die het leven van vrouwen in India veiliger maken’. Er werden demonstraties gehouden in India’s buurlanden Bangladesh, Nepal, Pakistan en Sri Lanka. In Nederland werd door de Indiase ambassade in Den Haag een protestmars georganiseerd.

Eigen schuld
Toch waren er naast de verbolgen reacties ook andere geluiden in India te horen. Vele politici en andere publieke figuren suggereerden dat de vrouw het aan zichzelf te wijten zou hebben dat zij slachtoffer werd van de verkrachting. Spiritueel leider Asaram Bapu stelde zelfs dat zij net zo schuldig was aan de verkrachting als de daders: ‘Als ze de daders als haar broers had bejegend en hen had gesmeekt te stoppen, dan zou zij haar waardigheid en leven hebben behouden.’ De advocaat van de verdachten zegt dat het slachtoffer de verkrachting wel aan zichzelf te wijten moet hebben omdat hij nooit eerder heeft gehoord dat een respectabele vrouw werd verkracht. Daarmee suggereert hij dat het normaal is dat ‘onbehoorlijke vrouwen’ - zoals hij het slachtoffer met een omgekeerde redenering bestempelt - wél verkracht worden. Deze meningen worden ook breed ondersteund door de gewone man op straat of op het platteland. Ram Kishen, een boer uit de deelstaat Rajasthan: ‘Natuurlijk zijn meisjes als enige verantwoordelijk voor de verkrachtingen die plaatsvinden. We moeten ze trouwen als ze vijftien zijn. Waarom zou een meisje ongetrouwd blijven als ze al ver in de twintig is? Meisjes in de grote stad krijgen teveel vrijheid. Hen wordt toegestaan ‘s avonds met een vriendje de straat op te gaan. Wat verwacht je dan in zo’n situatie? Waarom was het meisje in Delhi op dat tijdstip nog buiten? En ik heb gehoord dat het stel in de bus ook nog begon te kussen. Waarom zou je zoiets doen in een publieke ruimte? Het is daarom niet de fout van de mannen die haar verkrachtten.’

Wurggreep
Deze reacties zijn tekenend voor het beeld van vrouwen dat het overgrote deel van de Indiase mannen erop na houdt. Daarmee is het een van de belangrijkste oorzaken van geweld tegen vrouwen in India’s steden. Want steeds meer vrouwen laten zich niet meer in het traditionele keurslijf van de onderdanige vrouw duwen. Stedelijk India verandert in rap tempo en de stadse vrouw gedraagt zich moderner. Vrouwen kiezen niet langer vanzelfsprekend voor de rol van huismoeder. Zij willen een carrière en worden meer en meer onderdeel van het publieke leven. Die positie en het veranderende rollenpatroon tussen mannen en vrouwen richting meer gelijkwaardigheid zorgt voor frictie. Dagblad The Times of India: ‘Wij Indiërs zijn er gewoonweg niet aan gewend dat mensen gelijk zijn - zwart versus blank, Mongoloïde

Naar aanleiding van de groepsverkrachting in Delhi vervingen social media-gebruikers in India uit protest hun profielfoto's door een zwarte stip.
versus Arisch, ‘spleetogen’ versus ronde ogen. Al deze scheidslijnen zijn zo goed als geïnternaliseerd, en in sommige gevallen zelfs geïnstitutionaliseerd. Natuurlijk blijft de scheiding tussen mannen en vrouwen het grootst van allemaal. Het houdt onze geest in een wurggreep.’

Verbod op T-shirts
Door deze nationale mindset - ook vrouwen hebben vaak niets anders geleerd dan dat zij minderwaardig zijn aan mannen - wordt het geweld tegen vrouwen gebagatelliseerd en goedgepraat, en worden gedrag en uiterlijk die niet stroken met de traditionele rol van de vrouw afgekeurd. Laat op straat zijn, intiem contact in de publieke ruimte, het dragen van westerse kleding - door veel mannen wordt het gezien als een uitnodiging om suggezich aan een vrouw te vergrijpen. ‘Vrouwenkleding lijkt wel ons grootste binnenlandse veiligheidsrisico’, was in de Indiase media te lezen. Oplossingen worden daarom veelal niet gezocht in aanpassing van het gedrag van mannen, maar in het beperken van de vrijheid van vrouwen. Sommige dorpen hebben meisjes nu verboden T-shirts te dragen, mobiele telefoons en social media te gebruiken, of naar feestjes met een dj te gaan. Op andere plekken wordt geopperd de huwbare leeftijd van meisjes weer drastisch te verlagen (zie ook 'Nieuws in het Kort' in India Nu 200). Ook zouden de tv en de filmindustrie aan banden gelegd moeten worden vanwege de vulgaire weergave van de vrouw en de slechte invloed die daarvan uitgaat. In al deze schijnoplossingen voor het geweld tegen vrouwen wordt eraan voorbijgegaan dat er drastisch iets moet gebeuren aan de houding ten opzichte van vrouwen in India en dat mannen zich dienen te beheersen. Zolang zij dat niet kunnen, moet hun gedrag door de autoriteiten worden gecorrigeerd.
Dalits blijven buiten beschouwing

Dat de recente groepsverkrachting van een 23-jarige studente voor zoveel opschudding heeft gezorgd is opvallend. De details van het misdrijf die naar buiten kwamen zijn gruwelijk, maar eerdere berichtgeving in de media over andere verschrikkelijke (groeps)verkrachtingen, soms van jonge kinderen, zorgde niet voor zo veel opschudding onder de Indiase bevolking. In de meeste gevallen gaat het daarbij om meisjes en vrouwen uit de laagste kasten, of om kasteloze Dalits, terwijl de daders uit hogere kasten komen. Verkrachting wordt bij deze meisjes en vrouwen vaak doelbewust ingezet als een wapen van onderdrukking, een methode om de feodale kastenstructuren in stand te houden. Bij de groepsverkrachting van de studente in Delhi, hard bezig de arme achtergrond van haar ouders - migranten die op zoek naar een beter leven naar de stad kwamen - achter zich te laten en te stijgen op de sociale en economische ladder, lijken dit soort politieke en machtsmotieven niet te spelen. ‘Wellicht maakte dat het gemakkelijker voor mensen om met zo veel afschuw en verontwaardiging te reageren’, aldus schrijfster en scoiaalactiviste Arundhati Roy. De massale protesten - voornamelijk bijgewoond door mensen uit India’s middenklasse - bevestigen hiermee datgene waar men zich zo over opwindt: dat niet iedereen - zoals mensen uit de laagste kasten en dalits - gelijkwaardig wordt behandeld.

Politie en justitie
En daar ligt een belangrijk ander deel van de verklaring voor het veel voorkomende geweld tegen vrouwen in India. Je komt er als man vaak ongestraft vanaf. Als vrouwen al aangifte durven te doen van verkrachting, is de kans zeer klein dat de dader ooit wordt gepakt, laat staan berecht. Daarbij lopen zij bij de politie - een waar mannenbolwerk met zeer conservatieve opvattingen - de kans opnieuw slachtoffer te worden van vernedering en verkrachting. De Indiase overheid, die kenbaar heeft gemaakt het seksueel geweld met inherent vuist te willen bestrijden, lijkt daarvan doordrongen en neemt maatregelen. Zo moeten in Delhi 2.500 extra politievrouwen aan de slag gaan, zijn er vijf snelrechtbanken ingesteld voor verkrachting en andere zaken met betrekking tot seksueel geweld en zijn tal van commissies in het leven geroepen om de overheid te adviseren. In het meest recente rapport van de juridische commissie Verma worden de volgende aanbevelingen gedaan: langere gevangenisstraffen voor (groeps)verkrachting (niet de doodstraf zoals geëist door veel Indiërs), verkrachting binnen het huwelijk wordt ook strafbaar als het slachtoffer boven de vijftien is, leidinggevenden in het politiekorps worden verantwoordelijk voor seksuele misdrijven gepleegd door hun eigen personeel, daders met een publieke functie krijgen eerder levenslang, en aanranding en seksuele intimidatie worden strenger bestraft. Ook als deze voorstellen worden uitgevoerd, hangt de effectiviteit van het afschrikeffect van de maatregelen af van handhaving door de politie. Want zolang de Indiase man, waaronder agenten, vrouwen als minderwaardig ziet, zullen vrouwen ten prooi blijven vallen aan intimidatie en geweld door de andere sekse en zullen mannen niet tot verantwoording worden geroepen. Ook na de verkrachting van de 23-jarige studente wordt in de Indiase media nog dagelijks bericht over andere gruwelijke verkrachtingen. Wetten zijn snel door te voeren, maar het veranderen van sociale verhoudingen duurt lang.

XXX
terug
MVO
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 29 augustus 2013