terug
Uit: India Nieuwsbrief 36 (jun-jul 1985)


Ondervoeding:

Vrouwen en kinderen het slachtoffer




Illustratie: Chittaprosad
Terwijl voedingsdeskundigen elkaar in de haren vliegen over de vraag hoe je ondervoeding moet definiëren en of er in India überhaupt sprake van ondervoeding is, liegen de cijfers er niet om: 46% van alle doden in India zijn kinderen beneden de 5 jaar, terwijl ze maar 15% van de bevolking vormen. In de meeste gevallen is hun doodsoorzaak te herleiden tot ondervoeding. Niet alleen van henzelf overigens, maar ook van hun moeder, omdat ondervoede moeders kinderen ter wereld brengen die veel te licht zijn en daardoor onvoldoende weerstand tegen ziektes hebben. Deze moeders kunnen ook onvoldoende borstvoeding geven en hebben een verhoogd risiko te overlijden voor of na de bevalling. De voedingssituatie van vrouwen bepaalt de gezondheidssituatie van de komende generaties, aldus de bekende voedseldeskundige C. Gopalan van de Nutrition Foundation of India. Hij spreekt van een 'nutritional insult' tegen vrouwen die zich vanaf de geboorte uit in systematische diskriminatie bij de verdeling van voedsel.


    Borstvoeding

Ondanks dat in India borstvoeding nog de normale voeding is van zuigelingen, blijken geweldige aantallen zeer jonge kinderen aan ondervoeding te lijden. Voor de steden variëren de schattingen van 30% in Bombay tot 50% in Calcutta. Andere cijfers tonen aan dat 70% van alle kinderen te weinig kalorieën in hun voedselpakket hebben. Het blijkt dat ondervoeding bij deze kinderen meteen na de geboorte begint, omdat hun moeders veelal te weinig borstvoeding kunnen geven. Geven van aanvullende flesvoeding is daarvoor geen oplossing. Hoewel steeds meer arme moeders daartoe overgaan - naar schatting 20 tot 25% - blijft deze vorm van bijvoeding erg riskant. De voeding is duur, zodat ze vaak teveel verdund moet worden. Ook de noodzaak de fles en het water te koken is bijna niet realiseerbaar in de omstandigheden waarin de meeste moeders hun kinderen moeten voeden. Brandstof om de fles uit te koken en water te steriliseren is schaars, duur en broodnodig om de hoofdmaaltijd te bereiden. Door de onhygiënische omstandigheden waarin de flessevoeding wordt klaargemaakt, krijgen babies vaak darminfekties. Hierdoor gaat het effekt ervan zover verloren, dat babies die geen bijvoeding krijgen (alleen de borst) gemiddeld minder ondervoed zijn dan kinderen die wel bijvoeding krijgen! Borstvoeding wordt alom gepropageerd als de perfekte voeding voor babies. Men gelooft dat zelfs uitgehongerde vrouwen voldoende borstvoeding kunnen geven. Hoe komt het nu dat in India de meeste vrouwen daar niet toe in staat blijken te zijn?


    Ondervoede moeders

Volgens C. Gopalan hangt de gezondheidstoestand van jonge kinderen heel nauw samen met die van hun moeders. De kwaliteit van borstvoeding vooral is afhankelijk van de kwaliteit en hoeveelheid van het voedsel van de moeder. In zijn artikel "Mother and Child in India" (Economic and Political Weekly nummer 4, 1985) vergelijkt hij de verhouding tussen lengte en gewicht van vrouwen uit Bengalen en Maharashtra. In de eerste deelstaat, met een veel hoger percentage ondervoede zuigelingen. blijkt dat meer dan 35% van de vrouwen tussen de 20 en de 45 jaar minder dan 38 kilo weegt en bijna 30% korter is dan 1,45 meter. De cijfers voor Maharashtra waren 28 en 20%. Hieruit konkludeert hij dat er een samenhang moet bestaan tussen de gezondheid van vrouwen en die van babies. Vrouwen die korter zijn dan 1,45 meter en lichter dan 38 kilo vormen naar maatstaven van de Wereldgezondheidsorganisatie (speciaal ontworpen voor arme landen) een risikogroep. Ze hebben een grotere kans komplikaties te krijgen tijdens zwangerschap en bevalling, en dit leidt tot een zeer hoog sterftecijfer voor vrouwen in de reproduktieve fase. Terwijl in Engeland en de Verenigde Staten er maar 10 vrouwen op de 100.000 sterven tijdens de bevalling, is dit in India rond de 400.
Waarschijnlijk is dit ook een van de redenen waarom er in India bijna 20% meer mannen zijn dan vrouwen (in andere landen zijn 5% meer vrouwen). De kleine en lichte vrouwen brengen babies ter wereld met een te laag geboortegewicht en zijn minder in staat deze naar behoefte te zogen. Hierdoor kunnen hun kinderen - vooral de meisjes - waarschijnlijk hun groeiachterstand nooit meer inhalen.

Het is in ieder geval duidelijk dat een beroep doen op vrouwen hun kinderen zolang mogelijk aan de borst te houden als oplossing voor de hoge zuigelingensterfte in India, zoals de afgelopen jaren herhaaldelijk is gedaan, geen zoden aan de dijk zet. Daarmee wordt ook geen recht gedaan aan de vicieuze cirkel waarin de massa van vrouwen en kinderen gevangen zit.


    Niet iedereen even weinig

Recent onderzoek van de Nutrition Foundation of India heeft aangetoond dat in huishoudens waar mannen voldoende kalorieën innamen, vrouwen en kinderen vaak te weinig kregen. Met verschillen in verdeling van voedsel binnenshuis houden de voedingsdeskundigen nauwelijks rekening. Bij hun ondezoek gaan ze doorgaans uit van de hoeveelheid voedsel die het hoofd van het huishouden - meestal een man - konsumeert. Wat de andere leden van het huishouden eten wordt daarvan afgeleid aan de hand van vaste, internationaal geldende kriteria. Het uitgangspunt is dat binnen het huishouden het voedsel min of meer naar behoefte wordt verdeeld.

Eerst eten de mannen en kinderen, tenslotte de vrouwen
(uit de film
The rat-eaters van Rajagopal

Maar in India zitten de meeste gezinnen niet samen aan tafel. Mannen eten eerst, vaak zonder te weten of te informeren wat en hoeveel er aan eten is. Als ze klaar zijn eten de kinderen en tenslotte de vrouwen. Mannen eten bovendien vaak 's middags buitenshuis, als ze tenminste die dag iets verdiend hebben. Vrouwen en kinderen hebben daarvoor geen geld. Het overslaan van de middagmaaltijd is bij vrouwen en kinderen van landarbeiders en dagloners een heel gewone zaak. Terwijl jongens, zodra ze iets kunnen verdienen, ook buitenshuis gaan eten, komt voor meisjes nooit een einde aan het gebrek aan voedsel dat ze ervaren vanaf de geboorte. Dit is te zien aan het onderontwikkelde lichaam, de slechte gezondheid en de hoge sterftecijfers van vrouwen.


    Misplaatst wantrouwen tegen moeders

Volgens schattingen is 50% van de Indiase bevolking ondervoed. In het licht van het onderzoek van de Nutrition Foundation wordt duidelijk dat dit cijfer alleen mannelijke volwassenen betreft. Het percentage ondervoede vrouwen en kinderen is veel hoger omdat hun werkelijke voedingssituatie in de statistieken 'onzichtbaar' blijft. Uit de sterftecijfers van zuigelingen en jonge kinderen blijkt dat zij er veel ernstiger aan toe zijn dan algemeen wordt aangenomen. Het wordt tijd dat de voedseldiskriminatie van vrouwen en kinderen als een van de wezenlijke problemen waar India voor staat, wordt onderkend. Dit is helaas nog lang niet het geval. Voedseldeskundigen hebben eerder de neiging de beschuldigende vinger naar de Indiase moeders te richten, als ze op zoek zijn naar verklaringen voor de hoge zuigelingensterfte. 'Onwetendheid' en 'ongeletterdheid' zijn nog steeds geliefde stokpaardjes, waarbij de moeders ervan beschuldigd worden verantwoordelijk te zijn voor de slechte gezondheid van hun kinderen. Als ze ze met voldoende overgave zouden zogen, dan zou het probleem nagenoeg de wereld uit zijn!
Als oplossing zoeken deze deskundigen dan ook naar wegen om kinderen extra voedsel te verstrekken, vaak zelfs buiten de moeders om, bijvoorbeeld op speciale distributiecentra waar de kinderen ter plekke moeten eten of op scholen. Maar het is nog steeds een raadsel hoe deze 'onwetende' moeders erin slagen, terwijl ze zichtbaar te weinig eten hebben voor zichzelf en hun kinderen, ze op een redelijke wijze groot te brengen. Menig voedseldeskundige die klaarstaat met speciale kookboeken en tips voor de arme vrouwen hoe ze een gezonde en goedkope maaltijd moeten bereiden, zou, in hun situatie geplaatst, zichzelf waarschijnlijk helemaal niet kunnen redden. Hun wantrouwen tegen de moeders is dan ook misplaatst.

XXX




begin document

tijdschrift India Nu

HOME Landelijke India Werkgroep

Landelijke India Werkgroep -10 juli 2014