Uit: India Nu 171 (jan-feb 2008)





Kinderarbeid houdt armoede in stand

Onderwijs als antwoord op kinderarbeid



Nog steeds wordt armoede als smoes gebruikt voor het bestaan van kinderarbeid. En zo blijft de vicieuze cirkel armoede - laag inkomen - kinderarbeid in stand. De MV Foundation wil deze vicieuze cirkel doorbreken. De oplossing is: inzetten op onderwijs voor kinderen.


Naar schatting werken er in India 100 miljoen kinderen jonger dan vijftien jaar. Kinderen, vaak niet ouder dan zeven of acht jaar, werken op katoenvelden, als huishoudelijke hulp, in de steengroeven of in restaurants.


  Aandacht voor kinderarbeid

In oktober 2007 bracht koningin Beatrix een bezoek aan India in het gezelschap van minister van Economische Zaken Van der Hoeven en een grote delegatie uit het Nederlandse bedrijfsleven. De Landelijke India Werkgroep (LIW) schreef een open brief aan de koningin waarin werd verzocht het probleem van kinderarbeid in India ter sprake te brengen. Ook in de Tweede Kamer was er de nodige aandacht voor het onderwerp naar aanleiding van een rapport uitgebracht door de LIW over kinderarbeid in de katoenzaadsector: er werden Kamervragen gesteld en de gehele Tweede Kamer was het er over eens dat dit onderwerp op de agenda moest komen tijdens het staatsbezoek. Nog voor de Nederlandse delegatie het onderwerp van kinderarbeid ter sprake had gebracht, kwam de Indiase overheid zelf met het initiatief om de kwestie aan te snijden. De Indiase minister van Economische zaken Kamal Nath uitte zijn ongenoegen over de 'foute berichtgeving' in de Nederlandse media ten aanzien van kinderarbeid in India. NGO's zouden valse rapporten verspreiden, volgens Nath. Deze uitlatingen hadden effect op minister Van der Hoeven en op de voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO-NCW, Bernard Wientjes. Tegenover de Nederlandse pers verklaarde hij: 'Nederlandse bedrijven die in India produceren maken helemaal geen gebruik van kinderarbeid. Dat mogen ze ook niet op basis van richtlijnen die Nederland ook heeft getekend.'


  Initiatieven tegen kinderarbeid

Ondanks grote internationale druk, aandacht en inspanningen van de Indiase overheid is kinderarbeid nog steeds een groot probleem, zo ondervonden zes jongeren die afgelopen zomer een bezoek brachten aan de deelstaat Andhra Pradesh, in het zuiden van India. Zij reisden af naar een van de armste deelstaten van het land in het kader van de campagne 'Stop kinderarbeid, school is de beste werkplaats'. De steengroeven- en katoenindustrie zijn de twee sectoren waarin nog steeds veel kinderarbeid bestaat. Kinderen, niet ouder dan een jaar of tien, werken er dagenlang onder erbarmelijke omstandigheden.

Door gesprekken met de MV Foundation kregen de jongeren een beter inzicht in hoe kinderarbeid in stand werd gehouden en gestopt kon worden. De MV Foundation is een organisatie die zich in Andhra Pradesh en daarbuiten inzet voor de strijd tegen kinderarbeid. De stichting doet geen enkele concessie: alle kinderen hebben recht op voltijdonderwijs; elk kind dat niet naar school gaat is een kindarbeider; alle vormen van kinderarbeid zijn even erg en belemmeren de ontwikkeling van een kind; alle vormen van kinderarbeid moeten totaal worden uitgebannen. Kortom: er bestaat geen enkele verantwoording voor het te werk stellen van kinderen.

Waarom kinderarbeid bestaat
  • Kinderarbeid komt voor in gemeenschappen waar geen traditie is om kinderen naar school te sturen en weinig sociale druk bestaat om dit wel te doen;
  • Kinderarbeid komt voor waar de maatschappelijke normen dit tolereren, ouders geen alternatief zien en werkgevers er gebruik van maken; en
  • Kinderarbeid komt voor waar het onderwijssysteem duidelijk laat blijken dat het geen arme kinderen wil inschrijven en lesgeven.


Honderden vrijwilligers van de MV Foundation zetten zich in om het bewustzijn van het belang van onderwijs te vergroten, zowel bij ouders en leraren als bij overheidsfunctionarissen. Een van hen is staflid Raheem, advocaat in opleiding en voorheen secretaris van een jeugdorganisatie. Inmiddels is hij zes jaar werkzaam voor de MV Foundation. Zeven dagen per week van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, is hij druk in de weer. Als zijn mobieltje een uur niet gaat, is het een wonder. Het begon tijdens een zomervakantie, terug in het dorp waar hij opgroeide. Appayapally, zo heet het dorp, gelegen in het Mahabubnagar-district. Bij het opzetten van jongerenactiviteiten voor de jeugdorganisatie waar hij destijds werkte, raakte hij aan de praat met iemand van de MV Foundation. Raheem werd enthousiast over hun boodschap. De volgende dag al hielp hij mee met het bevrijden van vijf kinderen die in zijn eigen dorp kindarbeider waren. Bevrijde kinderen kwamen vervolgens terecht in een speciaal kamp waar ze onderdak en scholing kregen. 'Is het waar dat u advocaat bent', vroegen de kinderen in al deze kampen. En waarom hij zijn vak dan niet gebruikte om kinderarbeid te bestrijden. Hij wist nú waar hij zijn beroep voor kon gebruiken. Dat hij daarmee niet de rijkste advocaat zou worden, deerde hem niet. De vraag van de kinderen had hem diep geraakt.


  Maak onderwijs toegankelijk

Een gebrek aan bewustzijn over het belang van onderwijs, een traditie waarin kinderarbeid geaccepteerd wordt en een cultuur waarin kinderen al op vroege leeftijd als volwassen worden beschouwd zijn volgens de MV Foundation de belangrijkste oorzaken van kinderarbeid. Het grootste misverstand is het idee dat kinderarbeid een noodzakelijk kwaad is van het armoedeprobleem: ouders hebben in een land als India vaak zo weinig geld te besteden dat zij het inkomen van hun kind hard nodig hebben. Laat staan dat ze van het schamele inkomen hun kinderen naar school kunnen sturen. Hoe zou je het probleem van kinderarbeid ooit kunnen oplossen voordat de armoede in een land is aangepakt? En zolang er geen vertrouwen is in de noodzaak van scholing, zal armoede altijd de smoes en drempel blijven. Het gevolg is dat deze kindarbeiders hun leven lang blijven hangen in ongeschoold, slecht betaald en ongezond werk. Zijn werk is niet ongevaarlijk, vertelt Raheem. Bij talloze bijeenkomsten is het voorgevallen dat hij bedreigd werd of zelfs geslagen door werkgevers. Maar door rustig te blijven, is het hem zelfs een keer gelukt om van een vijand een medestander te maken. Een werkgever die kinderen tewerkstelde en Raheem had geslagen, is nu actief voorstander van de boodschap van de MV Foundation. Meisjes in een dorp in het Nalgonda-district bevestigen hoe gevaarlijk het werk voor de MV Foundation kan zijn. De afgelopen maanden is het gelukt om van de vijf toekomstige kindhuwelijken er eentje te voorkomen. Met veel moeite en met gevaar voor eigen leven. Eén van de meisjes is nog steeds bang voor represailles die haar in grove bewoordingen beloofd zijn. Het voorkomen van kindhuwelijken is naast het bestrijden van kinderarbeid een belangrijk onderdeel van het werk van de MV Foundation. Kinderen die gedwongen worden te trouwen, gaan meestal niet naar school en zijn volgens de criteria van de stichting ook kindarbeider. Raheem is als advocaat regelmatig in touw om kindhuwelijken te voorkomen of er in persconferenties over te vertellen. Vooral als het seizoen voor kindhuwelijken aangebroken is, in de maanden maart tot en met mei, heeft hij het druk. 'Morgen, zondag, vertrek ik naar het vergelegen Kurnool-district voor een persconferentie en dezelfde dag moet ik weer terug', beschrijft Raheem een voor hem gebruikelijk programma. 'Dat wordt dus een halve dag rijden.'
« Kindarbeiders blijven hun leven lang hangen in ongeschoold, slecht betaald en ongezond werk »
Ondanks de grote armoede in Andhra Pradesh, heeft de MV Foundation ervoor gezorgd dat in de afgelopen jaren duizenden kinderen weer naar school konden gaan. 'Als mensen ervan uit blijven gaan dat kinderarbeid onlosmakelijk verbonden is met de armoedeproblematiek, wordt de veronderstelling dat er geen oplossingen bestaan voor het probleem in stand gehouden. Dan rest er niets anders dan wachten totdat deze landen zich gaan ontwikkelen, waarna kinderarbeid vanzelf zou verdwijnen. Deze gedachte leidt niet tot een oplossing.' 'De Nederlandse consument heeft geen idee waar de producten die zij koopt vandaan komen en door wie en onder welke omstandigheden ze geproduceerd zijn. Dat is niet de schuld van de consument, bedrijven geven erg weinig informatie over het productieproces. Of mijn broek nu gemaakt is door kinderen of niet, dat weet ik helemaal niet', zegt Marloes Mol, een van de jongeren die meegereisd is naar India in het kader van de campagne. Er ligt ook een belangrijke verantwoordelijkheid bij het bedrijfsleven, vinden de jongeren. 'Vaak bestaat er bij bedrijven zelf ook grote onduidelijkheid over de arbeidsomstandigheden van de werknemers die aan de andere kant van de wereld voor hen produceren. Bedrijven moeten zelf verantwoordelijkheid nemen en onderzoeken of er gebruik wordt gemaakt van kinderarbeid, niet alleen in het eigen productieproces, maar ook bij leveranciers.'

xxx

Meer informatie over de campagne 'Stop kinderarbeid, school is de beste werkplaats': www.schooldebestewerkplaats.nl



terug
Kinderarbeid & Onderwijs
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 22 mei 2008