terug
Uit: India Nieuwsbrief 59 (mrt-apr 1989)


Film

Salaam Bombay!



Mira Nair is de eerste vrouwelijke Indiase regisseur die buiten India naam maakt. Op dit moment is haar film Salaam Bombay! te zien in de Nederlandse bioscopen. Met Salaam Bombay! probeert Nair een reëel beeld te geven van de dakloze, zwervende kinderen in Bombay. Om de spelers van haar film bij elkaar te krijgen zocht zij op de straten, in de kindertehuizen en in de tuchthuizen van Bombay. Op deze wijze verzamelde zij zeventien kinderen.


Straatkinderen als acteurs

    Het verhaal

Centraal in Salaam Bombay! staat de tienjarige Krishna (gespeeld door Shafiq Syed) die door zijn moeder uit huis gezet wordt omdat hij de fiets van zijn oudere broer uit wraak verbrandde. De moeder wil Krishna niet meer zien totdat hij 500 roepies gespaard heeft. Zij levert hem bij een rondreizend circus af waar hij de dieren moet verzorgen. Na verloop van tijd moet hij weg bij het circus en vertrekt hij richting Bombay. Al direct bij aankomst wordt hij ingesloten door het nooit ophoudende lawaai van de miljoenenstad: voorbijrazend verkeer, passanten, verkopers, dieren en schreeuwende bioscoopreclames. Het alledaagse leven van de grote stad lijkt nog jachtiger dan het al is door de korte scènes waaruit de film is opgebouwd. Hij raakt al spoedig verzeild in de achterbuurten tussen prostituées, verslaafden en door de wol geverfde straatkinderen. Allen proberen op hun eigen wijze te overleven.
Hoewel de prostituées het merendeel van hun verdiende geld aan de pooier en de hoerenmadam af moeten staan, zijn hun inkomsten toch voldoende om op z'n tijd een glas thee te kopen. Centraal staan twee prostituées. De oudere van de twee is de ervaren Rekha (Anita Kanwar), die een dochtertje heeft, Nadie genaamd. De vader van Nadie, Baba (Nana Patekar), is tevens de pooier van Nadie's moeder. In het begin van de film arriveert er een nieuwe ster in het bordeel: een jong Nepalees meisje dat door de straatjongens Sweet Sixteen wordt genoemd. Krishna komt als theejongen het eerst met haar in contact op het moment dat zij in het bordeel arriveert. Lusteloos en droevig zit

Krishna en Sweet Sixteen
Sweet Sixteen op haar bed. Wanneer Krishna haar 'n glas water aanreikt slaat zij dit uit machteloosheid en verdriet uit zijn handen. Krishna veegt gelaten de scherven bij elkaar en offreert haar een tweede glas, dat zij nu wel accepteert en opdrinkt. De jonge vrouw zal gedurende de hele film niet spreken. Het wordt niet duidelijk of zij stom is of dat ze geen Hindi spreekt. De taak van de hoerenmadam is om van Sweet Sixteen een gewillige hoer te maken die bij de eerste keer veel geld op zal brengen omdat ze nog maagd is.
De verslaafden in de film vertellen een ander verhaal. Zij kunnen alleen nog overleven door te dealen, waardoor ze over de nodige heroïne voor eigen behoefte kunnen beschikken. Eén van de dealers, Chillam, neemt Krishna onder z'n hoede en wijdt hem in in de geheimen van de buurt. Hij is de sterkste partij, totdat hij door zijn opdrachtgever Baba ontslagen wordt. Vanaf dat moment moet de theejongen de touwtjes in handen nemen omdat zijn vriend door gebrek aan heroïne slechts de keus tussen een nieuwe dosis of de dood heeft. De dealer sterft aan een overdosis, gekocht voor het gestolen spaargeld van de theejongen. Zijn dood wordt niet betreurd door de buurt. Zijn opvolger is echter al net zo hard op weg dezelfde levensloop te volgen, wat al blijkt uit het feit dat ook hij Chillam genoemd wordt.
De straatjongens wonen in groepjes op straat. Overdag leiden zij elk hun eigen leven en proberen ze op diverse wijzen in hun levensonderhoud te voorzien. Op momenten dat ze niet werken liggen ze bij elkaar, praten wat of vechten een robbertje.
Krishna wordt na verloop van tijd ontslagen. De 300 roepies die hij dan heeft gespaard zullen spoedig gestolen zijn.
Leidraad in de film is zijn liefde op afstand voor de jonge Nepalese hoer. Hij geeft haar gratis thee en koekjes, en steelt zelfs een kuikentje voor haar. Zij toont weinig genegenheid voor hem, verliefd als zij is op haar 'temmer' Baba. Uiteindelijk komen de theejongen en Nadie terecht in een tuchthuis waar ze ieder op hun eigen manier proberen te overleven. Krishna probeert zich zoveel mogelijk te onttrekken aan het leven in het tehuis. Nadie zal het tuchthuis overleven door zwijgzaamheid.


    Locatie, acteurs

Salaam Bombay! is opgenomen op bestaande locaties in Bombay, hetgeen de film een documentaire-achtige realiteit verleent. Er zijn overvolle straten te zien waar mensen door elkaar heen krioelen, armoedige bordelen waar hoeren op elkaar gepakt zitten en rangeerterreinen van het kolossale Grand Road Railway Station in Bombay. Als kijker ruik je voedsel en afval, voel je jeuk en word je bijna rustig bij het enorme lawaai in de omgeving.
De hoofdrolspeler Shafiq Syed is geboren in een dorpje bij Bangalore. Al op vierjarige leeftijd liep hij van huis weg. Op zijn zesde, in 1986, kwam hij in Bombay terecht en voorzag hij voornamelijk in zijn levensonderhoud met het rapen van vodden. Doordat Shafiq de hoofdrol in de film speelde, gingen fictie en werkelijkheid wat door elkaar heenlopen. Sowieso hadden al de kinderen na de film grootse plannen en hooggestemde verwachtingen. Een deel van hen kon de kracht opbrengen om Bombay de rug toe te keren: enkelen gingen met het geld dat ze met de film verdiend hadden naar huis terug, anderen gingen naar school. Een deel kwam uiteindelijk weer terecht in de situatie waarin ze verkeerden vóórdat de film opgenomen werd. In deze laatste categorie zit Shafiq. Hoewel hij onder protectie van de National Film Development Corporation kwam, verkoos hij uiteindelijk zijn vroegere leven.


    De regisseur

Nair (geboren in 1958) studeerde aan de universiteit van New Delhi. Daarna ging zij naar de Verenigde Staten waar ze op Harvard ging studeren en huwde met de Amerikaanse fotograaf Mitch Epstein. Nair wordt aangetrokken door de marginalen in de samenleving. Zij begon met het maken van de twee documentaires Jama Masjid Street Journal en So Far from India. Daarna maakte ze India Cabaret, een film van een uur over het leven van twee cabaretdansers in Bombay, en Children of Desired Sex, een half uur durende documentaire over een abortuskliniek. Deze laatste films werden in 1986 vertoond op het filmfestival van Hyderabad.


    Helden

Nair heeft geen helden van haar acteurs willen maken en dat is haar gelukt. Je voelt niet alleen sympathie voor Krishna, maar bijvoorbeeld ook voor de pooier. Duidelijk blijkt dat geld alleen niet gelukkig maakt. De hoeren in de film hebben het financieel gezien niet beroerd. Toch zitten zij gevangen in hun kamertje, met weinig vertier en levensplezier. Verveeld spreiden ze hun dijen voor hun klanten. De pooier bewaakt zijn vrouwen en speelt met het geld wat zij verdiend hebben het heertje. Af en toe, als hij er zin in heeft of als hij niets anders te doen heeft gebruikt hij het lichaam van een van de vrouwen die hij bezit. Deze acties leveren hem geen liefde op, hoogstens gewillig vlees. De dealers tenslotte kunnen het leven goed aan zolang ze dope hebben. Wanneer ze echter niet aan hun spul kunnen komen, veranderen deze stoere, alwetende jongens in stumpers, die volledig afhankelijk worden van degenen die hen mogelijk aan dope kunnen helpen.
Je Vraagt je uiteraard af wie er uiteindelijk nu beter af is: de straatjochies die geen cent te verteren hebben en die op straat tussen het vuil moeten leven, of zij die opgedirkt en wel in hun mooie kamers hun leven proberen stuk te slaan.

Salaam Bombay! is een verrassende film. Hij doet vrij westers aan. Dit zal niet alleen terug te voeren zijn op het feit dat de regisseuse weinig verbloemt. Ook de snelle montage, de korte shots, geven de indruk van een 'vlotte' film. Daarnaast blijft de getoonde realiteit van alledag dé charme van deze film.

XXX




begin document

tijdschrift India Nu

HOME Landelijke India Werkgroep

Landelijke India Werkgroep - 3 augustus 2009