|
|
Nu water in India schaarser wordt, zijn Dalits steeds vaker
mikpunt van discriminatie bij gemeenschappelijke waterpompen
of -putten. Ze moeten in een aparte rij staan,
worden uitgescholden of moeten wachten tot de dominante
kasten hen voor zijn geweest. In de afgelopen twee jaar
werden in India zeker veertien Dalits gedood bij conflicten
om water. Gelukkig zijn er ook plekken waar Dalits niet
worden achtergesteld en conflicten uitblijven.
Wereldwijd hebben bijna een miljard
mensen - dat is een op de zeven
burgers van de wereldbevolking - geen toegang
tot veilig (drink)water. Daarvan leven er
218 miljoen in India. Nog eens 839 miljoen
mensen hebben in India geen goede sanitaire
voorzieningen. De Wereldbank schat dat 21
procent van de besmettelijke ziektes in India
ontstaat door verontreinigd water. In India
overlijden bijvoorbeeld dagelijks meer dan
zestienhonderd mensen, vooral kinderen,
aan diarree. Ter vergelijking: dat is evenveel
als wanneer er elke vier uur een jumbojet vol
kinderen zou neerstorten. Vooral Dalits zijn
daar als armste en meest gediscrimineerde
bevolkingsgroep de dupe van. ‘Niet het tekort
aan water, maar ongelijke machtsverhoudingen,
ongelijkheid en armoede zijn de oorzaak
Waterschaarste treft vooral Dalits
van de watercrisis,’ staat er in een rapport
over water van het United Nations Development
Programme (UNDP). Een artikel in
het International Journal of Rural Management
uit 2007 bevestigt dat beeld en laat zien dat
waterschaarste de discriminatie en uitsluiting
van Dalits bovendien verhevigt. Lokale ‘kastenregels’
en gebruiken spelen daarbij een
grotere rol dan de daadwerkelijke beschikbaarheid
van water.
Tijdrovend en vernederend
In 71 procent van de gevallen staat er in de
wijken van Dalits, die in aparte delen van
dorpen wonen, geen eigen waterpomp. Zij
moeten gebruik maken van de waterpomp
of waterput van de dominante kasten, soms
kilometers ver weg. Daarbij lopen ze tegen
allerlei discriminerende maatregelen aan,
waarbij soms zelfs geweld wordt gebruikt.
Zo is het een ongeschreven regel dat mensen
uit de dominante kasten voorrang hebben
bij het halen van water. Dalits moeten
dan in een aparte rij wachten. Als hun water
per ongeluk op anderen spat, die daardoor
‘verontreinigd’ zouden worden, krijgen ze
de wind van voren en worden ze uitgescholden,
weggejaagd of geslagen. Volgens
onderzoek speelt dat nu al in bijna de helft
van de dorpen. In een derde van alle dorpen
in India mogen Dalits de watervoorziening
zelfs helemaal niet gebruiken: zij moeten
maar afwachten tot iemand van een ‘reine’
kaste wat water voor ze put.
|
Conflicten
De journalist Richard Mahapatra van het
tijdschrift Down to Earth was in december vorig
jaar bij de protestdemonstratie in Delhi, waar
veertigduizend Dalits op de been waren om
te vragen om gelijke rechten op drinkwater.
In zijn artikel "Injustice gets nastier" schrijft hij
dat de daar aanwezige leiders van Dalit-organisaties
een interessant punt maken: de
verslechtering van het milieu en de afwezigheid
van democratie verergert de discriminatie
van Dalits. ‘Eerder was er ook discriminatie,
maar er was voldoende water. Door milieuproblemen
droogden waterbronnen op. Deze
werden door de overheid vervangen door
handpompen en putten die het water uit diep
gelegen aardlagen halen. Meestal werden
deze geplaatst op plekken waar de mensen
van dominante kasten woonden.’ Inmiddels
is hierdoor het grondwaterpeil gezakt, en
staan duizenden pompen droog. ‘Er is in veel
gebieden maar de helft van het jaar voldoende
water. Door een gebrek aan water en de
afwezigheid van alternatieve waterbronnen,
kunnen de conflicten over het beschikbare
water hoog oplopen,’ aldus Mahapatra. Bij die
conflicten trekken Dalits vaak aan het kortste
eind. Zoals onderzoek na onderzoek aantoont,
zorgen de ‘kasteregels’ ervoor dat Dalits pas
hun water krijgen als alle anderen aan hun
trekken zijn gekomen.
De oplossing van Mastapur
Maar het kan ook anders. In het dorp Mastapur
in Madhya Pradesh volgen de vrachtwagens
met noodwatertanks om de pompen
bij te vullen sinds twee jaar een vaste route,
waarover is beslist door een comité waarin
mensen van alle kasten zitten. De eerste stop
is de ‘wijk’ waar de Dalits wonen. ‘Dit werkt
heel bevrijdend voor Dalits,’ zegt Sanjay Singh
van de maatschappelijke organisatie Parmath
in Mastapur. ‘Het heeft ze aangemoedigd om
meer deel te nemen aan het politieke proces.’
Er is in de twee jaar in Mastapur nog geen
enkel conflict over water uitgebroken.
Water een mensenrecht?
‘Toegang tot schoon water is een menselijke
basisbehoefte, en daarom een fundamenteel
mensenrecht,’ vond Kofi Annan, voormalig
secretaris-generaal van de Verenigde Naties
(VN). Toch duurde het lang voordat toegang
tot water erkend werd als mensenrecht. Op
|
De Mensenrechtenraad van de VN stelde eerst drie jaar lang een onafhankelijk expert aan om het thema 'verder te bestuderen', voordat zij in september 2010 toegang tot water en sanitaire voorzieningen eindelijk als mensenrecht betitelde. Dit was een belangrijke stap. Landen die het Internationale Convenant over Economische, Sociale en Culturele Rechten hebben getekend, waaronder ook India, kunnen hun verantwoordelijkheid om alle burgers te voorzien van water en sanitatie niet meer ontduiken. Ook is toegang tot drinkbaar water en sanitatie één van Millenniumdoelen: in 2015 wil de internationale gemeenschap dat het aantal mensen dat geen toegang heeft tot drinkbaar water en sanitatie met de helft verminderd is ten opzichte van het jaar 2000. Maar zelfs als dit Millenniumdoel gehaald wordt, wat nu al wordt betwijfeld, zijn er nog miljoenen mensen die niet voldoende veilig water hebben. Zij kunnen maar beter het voorbeeld van Mastapur volgen.